نویسنده: ramin

از زمانی که همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ آغاز شد، تولیدکنندگان واکسن در سراسر دنیا با انجام تحقیقات و آزمایش‌های گوناگون بر روی کرونا ویروس، تلاش کردند تا هر چه سریع‌تر واکسن موثر بر این بیماری را کشف کنند. در طول این زمان محققان آزمایش‌های بسیاری را بر روی ۱۰ها نمونه آزمایشگاهی واکسن انجام دادند که بعضی از آن‌ها به مرحله‌ی آزمایش انسانی رسیده، و بعضی نیز وارد مراحل پایانی بررسی شدند. همچنین چند نمونه از این واکسن‌ها موفق شدند مجوز استفاده‌ی اضطراری را اخذ نمایند. در این مقاله قصد داریم به معرفی واکسن‌های کرونای تایید شده و میزان تاثیرگذاری هر یک از آن‌ها بپردازیم.

واکسن اسپوتنیک وی

کشور روسیه موفق شد اولین واکسن کرونا در جهان را با نام اسپوتنیک V  کشف و ثبت نماید. بعد از کسب این موفقیت، انجام آزمایشات بالینی مورد نیاز این واکسن در روسیه با مشارکت ۴۰ هزار نفر داوطلب به انجام رسید. تا امروز بیش از ۵۰ کشور جهان درخواست خود را برای دریافت بیش از ۱.۲ میلیارد دوز از این واکسن اعلام نموده اند. مجوز استفاده از این واکسن نیز در چندین کشور صادر گردیده است.

نتایج مرحله‌ی پایانی آزمایش انسانی واکسن اسپوتنیک روسیه نشان داده است که این واکسن بی‌خطر بوده و اثربخشی آن ۹۱.۶ درصد می‌باشد. این نتایج که در نشریه‌ی لنست منتشر شده، از آزمایش واکسن بر روی ۲۰ هزار نفر حاصل شده است. طبق آخرین اخبار واکسن اسپوتنیک وی در پیشگیری از بستری شدن فرد در بیمارستان و مرگ بر اثر کرونا کاملاً موثر بوده و هیچ‌گونه عارضه‌ی جانبی جدی هم در پی نداشته است. بدین ترتیب این واکسن از نظر اثربخشی، در رده‌ی واکسن‌های تایید شده‌ی فایزر/ بیو ان ‌تک، مدرنا و آسترازنکا قرار دارد.

واکسن فایزر/ بیو ان ‌تک

این واکسن کرونا که محصول مشترک دو شرکت‌ آمریکایی و آلمانی است را ابتدا کشور انگلیس تایید نمود و هشتم دسامبر ۲۰۲۰ اولین داوطلب آن که یک خانم ۹۰ ساله بود در برابر بیماری کووید ۱۹ با واکسن فایزر/ بیو ان ‌تک واکسینه شد. سپس در یازدهم دسامبر این واکسن به‌منظور پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید ۱۹ موفق به اخذ مجوز استفاده‌ی اضطراری از سازمان غذا و داروی آمریکا شد. براساس همین مجوز، توزیع و تزریق واکسن فایزر در ایالات متحده آمریکا آغاز گردید.

همچنین رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا نیز پیش از این اعلام کرده بود که به دنبال موافقت اداره دارویی اروپا با استفاده از واکسن فایزر/ بیو ان تک، مجوز استفاده از این واکسن را صادر نموده است. در نهایت بعد از تأیید این واکسن کرونا در چند کشور جهان، سازمان جهانی بهداشت نیز مجوز استفاده‌ی اضطراری از این واکسن را صادر نمود.

این دو شرکت آمریکایی و آلمانی اعلام کردند که این واکسن می‌تواند نزدیک به ۹۵ درصد کارایی و تاثیرگذاری داشته باشد. بر اساس بررسی‌های عالی‌ترین نهاد نظارتی بر دارو در آمریکا، اثربخشی واکسن فایزر/ بیو ان تک در گروه سنی بالای ۶۵ سال به‌طور آشکاری بیشتر می‌باشد. این واکسن باید در دمای منفی ۷۰ درجه سانتی‌گراد نگه‌داری شود و همچنین امکان نگه‌داری آن در یخچال برای مدت پنج روز وجود دارد.

واکسن مدرنا

واکسن مدرنا که محصول یک شرکت داروسازی آمریکایی است در ۱۸ دسامبر سال گذشته موفق شد مجوز استفاده‌ی اضطراری را از سازمان غذا و داروی آمریکا اخذ نماید. با صدور این مجوز، واکسن مدرنا برای تزریق به افراد ۱۸ سال و بالاتر توزیع  گردید.

میزان ایمنی ایجاد شده برای واکسن مدرنا ۸۶ درصد گزارش شده است. گفتنی است که در میان افراد ۱۸ تا ۶۵ ساله، تاثیرگذاری واکسن مدرنا مقداری بیشتر بوده و ۹۶ درصد ایمنی ایجاد می‌کند. در صورتی که میزان ایمنی ایجاد شده با واکسن فایزر در این گروه سنی، ۹۵ درصد است. واکسن شرکت مدرنا که برای نگه‌داری بلند مدت به دمای منفی ۲۰ درجه نیاز دارد، تا ۱۲ ساعت در دمای معمولی اتاق و ۳۰ روز در یخچال قابل نگه‌داری می‌باشد.   

واکسن آسترازنکا

واکسن آسترازنکا که محصول یک شرکت داروسازی انگلیسی-سوئدی است، دومین واکسن کرونای تایید شده در انگلیس است که اولین تزریق آن نیز در اوایل ۲۰۲۱ انجام شد. همچنین اتحادیه‌ی اروپا استفاده از واکسن آسترازنکا را برای همه بزرگسالان تأیید نموده است. طبق اعلام آژانس دارویی اتحادیه‌ی اروپا اثربخشی واکسن کرونا آسترازنکا در آزمایشات بالینی حدود ۶۰ درصد گزارش شده است. مکزیک و کویت از کشورهایی هستند که استفاده‌ی اضطراری از واکسن آسترازنکا را تایید نموده اند.

واکسن‌های کرونا ساخت چین

واکسن چینی سینوفارم توسط اداره ملی محصولات پزشکی این کشور برای استفاده‌ی عموم به تایید رسیده است. همچنین طبق اعلام وزارت بهداشت امارات، واکسن سینوفارم در این کشور نیز تایید شده است. برزیل، اندونزی و ترکیه هم از دیگر خریداران این واکسن چینی می‌باشند. این شرکت چینی اثرگذاری واکسن سینوفارم را ۷۹ درصد اعلام کرده است.

سینوواک دیگر واکسن کرونای تولید چین است و تاکنون محموله‌هایی از این واکسن به اندونزی و ترکیه فرستاده شده است. شرکت سازنده میزان اثرگذاری رسمی این واکسن را ۹۱ درصد اعلام کرده است. ولی ارزیابی‌های انجام شده توسط همکاران برزیلی آن‌ها نشان می‌دهد که تاثیرگذاری این واکسن ۷۸ درصد است. البته برزیل بعد از انجام مطالعات دقیق اثربخشی این واکسن را به ۵۰ درصد کاهش داد. مقامات بهداشتی اندونزی نیز تاثیرگذاری واکسن سینوواک را حدود ۶۵ درصد  اعلام کرده‌اند.

در تاریخ ۹ اسفند ۱۳۹۹هیات مشاوران FDA آمریکا واکسن جانسون و جانسون را تایید نمودند. این سازمان پیش از این اعلام کرده بود که ارزیابی‌های آن نشان داده واکسن کرونای تولید شده توسط شرکت جانسون و جانسون، برای مقابله با ویروس کرونا موثر و ایمن است. واکسن جانسون و جانسون بر خلاف دو واکسن فایزر و مدرنا، نیازی به نگه‌داری در دمای فریزر ندارد و تنها یک بار تزریق آن برای ایجاد مصونیت کافی است. این دو ویژگی امتیازی ویژه به واکسن جانسون و جانسون در برابر واکسن‌های فایزر و مدرنا می‌دهد. زیرا در صورت تایید نهایی، امکان نگه‌داری و ارسال آن به نقاط دور افتاده و فاقد امکانات نگه‌داری در دمای منفی ۵۰-۷۰ درجه، را فراهم می‌کند.

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که واکسن جانسون و جانسون در کنترل موارد حاد و وخیم کرونا ۸۵ درصد کارایی دارد. البته زمانی که تاثیرگذاری در موارد ابتلای متوسط کرونا را به این آمار اضافه می‌کنیم، اثربخشی آن به حدود ۶۶ درصد تقلیل پیدا می‎‌کند.

لازم به ذکر است نتایج آزمایش بالینی واکسن جانسون و جانسون نشان داده که هیچ مورد مرگی بر اثر کرونا در میان دریافت‌کنندگان این واکسن رخ نداده است. همچنین هیچ‌کدام کسانی که این واکسن را تزریق کرده بودند، بعد از ۲۸ روز نیازی به بستری در بیمارستان به دلیل ابتلا به کرونا پیدا نکردند. این نتایج نشان‌دهنده‌ی موفقیت بالای این واکسن در کاهش آمار مرگ و نیاز به بستری بر اثر ابتلا به کرونا است.